Με τον όρο ιδιοπαθείς φλεγμονώδεις νόσοι εννοούμε την νόσο Crohn και την ελκώδη κολίτιδα. Πρόκειται για δύο ιδιοπαθείς, υποτροπιάζουσες διαταραχές του εντέρου που οφείλονται σε φλεγμονή του πεπτικού σωλήνα. Οι εκδηλώσεις των δύο νοσημάτων είναι παρόμοιες και η σοβαρότητα και η εξέλιξή τους διαφέρουν σημαντικά από ασθενή σε ασθενή, με την πλειοψηφία να έχει νόσο μέτριας βαρύτητας. Παράλληλα, 4 στους 10 ασθενείς αντιμετωπίζουν σημαντικές δυσκολίες στις κοινωνικές και επαγγελματικές υποχρεώσεις, ενώ η χρόνια φύση της νόσου μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές επιπλοκές και σε ανάγκη χειρουργικών επεμβάσεων. Τα άτομα που πάσχουν από ΙΦΝΕ στην Ευρώπη ανέρχονται σε περίπου 4,3 εκατομμύρια και ο αριθμός αυτός αυξάνεται κάθε χρόνο.

Ποια είναι τα συμπτώματα;

Τα κύρια συμπτώματα της ελκώδους κολίτιδας είναι τα εξής:

• Αιμορραγία από τον ορθό
• Διαρροϊκές κενώσεις
• Κοιλιακό άλγος
• Απόφραξη
• Διάτρηση
• Εμφάνιση κακοήθειας

Η νόσος Crohn περιλαμβάνει μερικά από τα πιο κάτω συμπτώματα:

• Κοιλιακό άλγος (πόνος)
• Διαρροϊκές κενώσεις
• Απώλεια βάρους
• Πυρετό
• Αναιμία
• Περιπρωκτικά αποστήματα, συρίγγια
• Απόφραξη

Σε περίπτωση ασθενών παιδικής ηλικίας, τα συμπτώματα εκτός από τα παραπάνω περιλαμβάνουν και στασιμότητα της ανάπτυξης καθώς και καθυστέρηση της ήβης.

Ποιες είναι οι διαφορές ανάμεσα στις δύο παθήσεις;

Οι νόσοι διαθέτουν κάποια κοινά κλινικά χαρακτηριστικά αλλά αποτελούν διαφορετικές νοσολογικές οντότητες.

Στη περίπτωση της νόσου Crohn, προσβάλλεται οποιοδήποτε σημείο του γαστρεντερικού σωλήνα (από το στόμα μέχρι τον πρωκτό) με εμφάνιση φλεγμονής διατοιχωματικά, δηλαδή προσβάλλοντας όλο το τοίχωμα του εντέρου. Αντίθετα, η ελκώδης κολίτιδα εντοπίζεται συνήθως στο παχύ έντερο, με φλεγμονή που εντοπίζεται μόνο στον βλεννογόνο.

Πότε να δείτε έναν γιατρό;

Συμβουλευτείτε τον γιατρό σας αν παρατηρήσετε μια συνεχή αλλαγή στα κόπρανα σας ή αν έχετε έντονα κάποιο από τα συμπτώματα της φλεγμονώδους νόσου του εντέρου. Αν και συνήθως η φλεγμονώδης νόσος του εντέρου δεν είναι θανατηφόρα, είναι μια σοβαρή νόσος που, σε κάποιες περιπτώσεις, μπορεί να προκαλέσει επιπλοκές, επικίνδυνες για τη ζωή.

Που οφείλεται η εμφάνιση των ιδιοπαθών φλεγμονωδών νόσων;

Παρά το γεγονός ότι το τα ακριβή αίτια των ΙΦΝΕ παραμένουν ακόμη σε μεγάλο βαθμό άγνωστα, οι εξελίξεις στην επιστημονική έρευνα έχουν βελτιώσει την κατανόηση που έχουμε για τα νοσήματα αυτά. Πλέον πιστεύεται ότι τα ΙΦΝΕ πιθανώς να προκαλούνται από ένα συνδυασμό παραγόντων, μια πιθανή γενετική προδιάθεση, μία παθολογική αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος σε συγκεκριμένα βακτήρια του εντέρου σας, καθώς και έναν άγνωστο παράγοντα πυροδότησης που μπορεί να συνδέεται με τη διατροφή ή το στρες.

Παράγοντες Κινδύνου

• Ηλικία. Οι περισσότεροι άνθρωποι που αναπτύσσουν ΙΦΝΕ διαγιγνώσκονται πριν τα 30 τους χρόνια. Ωστόσο, κάποιοι δεν αναπτύσσουν τη νόσο μέχρι τα 50 ή 60 τους χρόνια.
• Φυλή. Αν και τα ΙΦΝΕ είναι πιο συχνά στους λευκούς, μπορούν να εμφανιστούν σε οποιαδήποτε φυλή. Τα κρούσματα αυξάνονται επίσης σε άλλες φυλές και εθνικότητες.
• Οικογενειακό ιστορικό. Υπάρχει υψηλότερος κίνδυνος για εμφάνιση ΙΦΝΕ αν έχετε έναν στενό συγγενή — όπως γονέας, αδέρφια ή παιδί — με τη νόσο.
• Κάπνισμα. Το κάπνισμα είναι ο σημαντικότερος ελεγχόμενος παράγοντας κινδύνου για την ανάπτυξη της νόσου του Crohn. Το κάπνισμα μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη της ελκώδους κολίτιδας. Ωστόσο, οι βλάβες του στην υγεία είναι μεγαλύτερες από τα οφέλη, και η διακοπή του καπνίσματος μπορεί να βελτιώσει γενικότερα την υγεία του πεπτικού συστήματος, καθώς και να προσφέρει πολλά άλλα οφέλη για την υγεία.

Ποια είναι η ενδεικτική θεραπεία;

Η κύρια αντιμετώπιση των ιδιοπαθών φλεγμονωδών νόσων γίνεται με συντηρητική θεραπεία. Η θεραπεία βασίζεται στην χρήση κορτικοστεροειδών, κάποιων αντιβιοτικών,  παράγωγων της ασπιρίνης και τα ανοσοκατασταλτικών που στοχεύουν στη μείωση της φλεγμονής στο έντερο. Συνδυαστικά, πρέπει να εφαρμόζεται και συγκεκριμένο πρόγραμμα διατροφής, με μειωμένη κατανάλωση επεξεργασμένων υδατανθράκων, λακτόζης και απλών σακχάρων, ώστε να μειωθεί φλεγμονή στο έντερο.

Η χειρουργική θεραπεία κρίνεται απαραίτητη σε επείγουσες καταστάσεις, ή όταν η συντηρητική θεραπεία έχει αποτύχει  και συνεχίζουν να υπάρχουν έντονα συμπτώματα ή/και επιπλοκές.

Χειρουργική αντιμετώπιση

Περίπου το 30% των ασθενών με ελκώδη κολίτιδα και το 70% με των ασθενών µε νόσο Crohn υποβάλλονται σε χειρουργική επέμβαση. Στην περίπτωση της ελκώδους κολίτιδας η χειρουργική θεραπεία έγκειται την εκτομή του παχέος εντέρου και ορθού. Στη περίπτωση της νόσου Crohn, η χειρουργική επέμβαση προβλέπει τις στοχευµένες εκτοµές του πάσχοντος εντέρου ή και την πλαστική των στενώσεων.

Ψυχική Υγεία & ΙΦΝΕ

Τα άτομα με φλεγμονώδη νόσο του εντέρου είναι πιο πιθανό να αντιμετωπίζουν σημαντικά προβλήματα ψυχικής υγείας, όπως κατάθλιψη και άγχος. Το έντερο και ο εγκέφαλος είναι στενά συνδεδεμένα, επομένως είναι σημαντικό να φροντίζετε τόσο το μυαλό όσο και το σώμα για αποτελεσματική διαχείριση ΙΦΝΕ.

• Έως και το 50% των ατόμων με ΙΦΝΕ βιώνουν ψυχολογική δυσφορία που σχετίζεται με την ασθένειά τους.
• Δεν υπάρχουν σαφείς αποδείξεις ότι το άγχος μπορεί να προκαλέσει άμεσα εξάρσεις της ΙΦΝΕ, αλλά είναι πιθανό να παίζει κάποιο ρόλο.
• Η κακή ψυχική υγεία μπορεί να επηρεάσει τη διάθεση, τη σκέψη και τη συμπεριφορά, όπως την τακτική λήψη φαρμάκων.
• Όλο και περισσότεροι γιατροί συνειδητοποιούν ότι η φροντίδα της ψυχικής υγείας είναι σημαντική κατά τη διαχείριση των ΙΦΝΕ.