Οι διατροφικές διαταραχές είναι σύνθετες καταστάσεις ψυχικής υγείας που επεκτείνουν τις επιπτώσεις τους πολύ πέρα από τα θέματα διατροφής και βάρους. Εκδηλώνονται μέσω μιας σειράς σωματικών και συναισθηματικών συνεπειών, επηρεάζοντας βαθιά την ευημερία του ατόμου. Όσο πιο σοβαρή ή μακροχρόνια είναι η διατροφική διαταραχή, τόσο πιο πιθανό είναι να εμφανιστούν σοβαρές επιπλοκές.

Μερικές συνέπειες είναι οι εξής:

Θέματα με την καρδιά: Ακόμα και μετά την ανάρρωση από μια διατροφική διαταραχή, άτομα μπορεί να υποφέρουν από καρδιακή νόσο ή καρδιακή ανεπάρκεια. Η καρδιά, όπως και οι άλλοι μύες, χρειάζεται πρωτεΐνες για να λειτουργήσει σωστά και όταν καλείται να λειτουργήσει χωρίς κατάλληλη διατροφή, αποδυναμώνεται. Άνθρωποι που πάσχουν από διατροφικές διαταραχές έχουν πιο αδύναμη καρδιά και κινδυνεύουν να υποστούν καρδιακή προσβολή, ακόμη και σε μικρή ηλικία.

Υπογονιμότητα: Το εξαιρετικά χαμηλό βάρος μπορεί να προκαλέσει αμηνόρροια και άλλες διαταραχές της εμμήνου ρύσεως.

Απώλεια δοντιών και ουλίτιδα: Ο συχνός εμετός, ένα χαρακτηριστικό της βουλιμίας, προκαλεί την επαφή των οξέων του στομάχου με τα δόντια και τα ούλα, βλάπτοντας το σμάλτο των δοντιών.

Υποθερμία: Σύμφωνα με την Εθνική Ένωση Διατροφικών Διαταραχών, οι διατροφικές διαταραχές μπορεί να προκαλέσουν πτώση της θερμοκρασίας του σώματος ενός ατόμου. Χωρίς αρκετή ενέργεια, το σώμα μπορεί να πέσει σε κατάσταση υποθερμίας.

Επιβραδυνόμενη λειτουργία του εγκεφάλου: Παρά το γεγονός ότι ζυγίζει μόνο τρία κιλά, ο εγκέφαλος καταναλώνει έως και το ένα πέμπτο των θερμίδων του σώματός σας. Η δίαιτα, η νηστεία, και η ακανόνιστη διατροφή, στερούν από τον εγκέφαλο την ενέργεια που χρειάζεται για να λειτουργήσει σωστά και να συγκεντρωθεί.

Αφυδάτωση και υποσιτισμός: Ο περιορισμός της διατροφής ή η απομάκρυνση σημαντικών θρεπτικών συστατικών μπορεί να προκαλέσει σοβαρές ελλείψεις στον οργανισμό. Η αφυδάτωση συνήθως σημαίνει ότι το σώμα δεν λαμβάνει αρκετά υγρά για να λειτουργήσει σωστά – αυτό μπορεί να προκαλέσει νεφρική ανεπάρκεια, επιληπτικές κρίσεις, κόπωση, δυσκοιλιότητα και μυϊκές κράμπες. Ο υποσιτισμός σημαίνει ότι το σώμα δεν λαμβάνει επαρκή θρεπτικά συστατικά και πρωτεΐνες, γεγονός που μπορεί να μειώσει τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και να οδηγήσει σε μια σειρά από προβλήματα υγείας, όπως η αναιμία.

Δυσφορία ατόμων: Τα άτομα με διατροφικές διαταραχές βιώνουν έντονη σωματική και συναισθηματική δυσφορία. Οι σωματικές επιπτώσεις μπορεί να περιλαμβάνουν πείνα, άβολο αίσθημα κορεσμού και κόπωση, ενώ συναισθηματικά, μπορεί να αισθάνονται άγχος, ντροπή και απομόνωση. Αυτά τα συμπτώματα δημιουργούν μια καθημερινή πρόκληση, επηρεάζοντας αρνητικά την ευημερία τους. Ακόμη, με τις διατροφικές διαταραχές μπορεί να συνυπάρχουν κατάθλιψη, αγχώδεις διαταραχές, και κίνδυνος για κατάχρηση ουσιών.

Επιπτώσεις στις σχέσεις: Μια διατροφική διαταραχή μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τις σχέσεις με τους φίλους και την οικογένεια. Οι συνήθειες που σχετίζονται με τις διατροφικές διαταραχές μπορεί να προκαλέσουν απογοήτευση και άγχος από τα ενδιαφερόμενα αγαπημένα πρόσωπα, με αποτέλεσμα το άτομο να αισθάνεται απομονωμένος και μπερδεμένος. Τα άτομα που βρίσκονται σε αυτή τη θέση μπορεί να δυσκολεύονται να διατηρήσουν μια υγιή κοινωνική ζωή ή να ανταποκριθούν στις κοινωνικές τους υποχρεώσεις από το φόβο της κριτικής, της γελοιοποίησης ή των ανεπιθύμητων συζητήσεων.

Ενώ οι συνέπειες των διατροφικών διαταραχών είναι αναμφίβολα κρίσιμες, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η πρόληψη είναι δυνατή και ότι υπάρχουν στρατηγικές για τον μετριασμό αυτών των κινδύνων.

Tι μπορείτε να κάνετε για να βοηθήσετε στην πρόληψη των διατροφικών διαταραχών;

• Αποκτήστε γνώσεις για τις διατροφικές διαταραχές και τα συμπτώματα τους. Η ακριβής ενημέρωση θα σας βοηθήσει να αποφύγετε επικριτικές ή λανθασμένες στάσεις σχετικά με το φαγητό, το βάρος και τις διατροφικές διαταραχές.
• Αποδοκιμάστε την ιδέα ότι μια συγκεκριμένη δίαιτα, ένα συγκεκριμένο βάρος ή μέγεθος σώματος θα οδηγήσει αυτόματα σε ευτυχία και ικανοποίηση.
• Επιλέξτε να αμφισβητήσετε τη λανθασμένη πεποίθηση ότι η λεπτότητα και η απώλεια βάρους είναι σπουδαία, ενώ το σωματικό λίπος και η αύξηση του βάρους είναι φρικτά ή υποδηλώνουν τεμπελιά ή αναξιότητα. Αποφεύγετε να κρίνετε τους άλλους και τον εαυτό σας με βάση το σωματικό βάρος ή το σχήμα. Αγνοήστε ή αμφισβητήστε απόψεις που λένε ότι το σωματικό βάρος ενός ατόμου λέει κάτι για τον χαρακτήρα του, την προσωπικότητα ή την αξία του ως άτομο.
• Αποφύγετε να μεταδώσετε μια στάση που λέει: “Θα μου αρέσεις περισσότερο αν χάσεις βάρος ή αν δεν τρως τόσο πολύ, κ.λπ.”.
• Γίνετε κριτικός θεατής των μέσων μαζικής ενημέρωσης και των μηνυμάτων τους σχετικά με την αυτοεκτίμηση και την εικόνα του σώματος. Μιλήστε, αντιδράστε όταν ακούτε ένα σχόλιο ή βλέπετε μια εικόνα που προωθεί τη λεπτότητα με κάθε δυνατό τρόπο και που αγνοεί οτιδήποτε άλλο.
• Εάν πιστεύετε ότι κάποιος μπορεί να έχει κάποια διατροφική διαταραχή, εκφράστε τις ανησυχίες σας με ευθύ και μη επικριτικό τρόπο. Ενθαρρύνετε με ήπιο αλλά αποφασιστικό τρόπο το άτομο να αναζητήσει επαγγελματική βοήθεια.
• Να είστε πρότυπο υγιής αυτοεκτίμησης και εικόνας του σώματος. Αναγνωρίστε ότι οι άλλοι δίνουν προσοχή και μαθαίνουν από τον τρόπο που μιλάτε για τον εαυτό σας και το σώμα σας. Επιλέξτε να μιλάτε για τον εαυτό σας με σεβασμό και εκτίμηση.

Είναι επίσης σημαντικό να λάβετε μέτρα για την ανάπτυξη υγιών διατροφικών συνηθειών και συμπεριφορών τρόπου ζωής, όπως:

• Επιλέξτε μια υγιεινή διατροφή πλούσια σε δημητριακά ολικής άλεσης, φρούτα και λαχανικά. Αποφύγετε τις ακραίες δίαιτες. Εάν χρειάζεται να χάσετε βάρος, μιλήστε με ένα επαγγελματία υγείας σας ή διαιτολόγο για να δημιουργήσετε ένα σχέδιο που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες σας.
• Μην χρησιμοποιείτε συμπληρώματα διατροφής, καθαρτικά ή φυτικά προϊόντα για απώλεια βάρους.
• Να έχετε αρκετή σωματική δραστηριότητα. Επιλέξτε δραστηριότητες που σας αρέσουν!
• Αναζητήστε βοήθεια για θέματα ψυχικής υγείας, όπως κατάθλιψη, άγχος ή θέματα αυτοεκτίμησης και εικόνας του σώματος.

Τζούλη Μιχαήλ, Φοιτήτρια Ψυχολογίας