Το άγχος είναι το πιο σύνηθες θέμα ψυχικής υγείας στις γυναίκες. Το άγχος επηρεάζει μια στις τρεις γυναίκες κατά τη διάρκεια της ζωής τους, (συχνά η κατάθλιψη και το άγχος εμφανίζονται μαζί σαν συμπτώματα). Επίσης, οι γυναίκες έχουν τις διπλάσιες πιθανότητες, σε σύγκριση με τους άνδρες, να αναπτύξουν μια διαταραχή άγχους και τα συμπτώματα τείνουν να εμφανίζονται νωρίτερα στη ζωή τους.

Τι είναι το άγχος;

Άτομα το έχουν περιγράψει ως: «είμαι συνεχώς στα όριά μου», «το μυαλό μου δεν ησυχάζει», «δεν μπορώ να σταματήσω να σκέφτομαι όλα όσα πρέπει να κάνω ή να ανησυχώ για το κάθε τι που μπορεί να συμβεί».

Το άγχος είναι πρωτίστως ένα συναίσθημα. Χρειαζόμαστε το άγχος για να μας προειδοποιεί για κάποιο κίνδυνο ή για να μας ωθεί να δράσουμε όταν κάτι πρέπει να πραγματοποιηθεί. Αν κάτι δεν πάει καλά και αισθανόμαστε να ανησυχούμε, να πιεζόμαστε ή να φοβόμαστε, το άγχος βοηθά στο να λειτουργήσει το «συμπαθητικό νευρικό σύστημα» αυξάνοντας τους παλμούς της καρδιάς μας και την αρτηριακή πίεση. Επίσης, βοηθά στο να ελευθερωθούν οι ορμόνες του στρες στον εγκέφαλο, όπως η κορτιζόλη, προετοιμάζοντάς μας για δράση και λέγοντάς μας: «Ναι, πρέπει να κάνετε κάτι γι’ αυτό!». Όταν δράσουμε ή όταν είμαστε σε θέση να απαλύνουμε  αυτό που μας πιέζει ή να επιλύσουμε την κατάσταση, το μυαλό μας αναμένεται ότι θα ησυχάσει, καθώς το «παρασυμπαθητικό» νευρικό μας σύστημα οδηγεί το σώμα μας σε μια πιο ήρεμη κατάσταση, οι παλμοί της καρδιάς επιβραδύνονται στο φυσιολογικό και οι ορμόνες του στρες κατακάθονται.

Αντιθέτως, το χρόνιο άγχος πηγάζει από μια υπέρ–ενεργητική αντίδραση στρες. Αναλυτικότερα, το μυαλό παραμένει σε λειτουργία διατηρώντας το σώμα σε ύψιστο συναγερμό ακόμα και όταν δεν υφίσταται πλέον μια πραγματική απειλή. Ως εκ τούτου, αφήνει την κορτιζόλη να πλανάται στο σώμα, η αρτηριακή πίεση είναι σε υψηλή στάθμη και οι παλμοί της καρδιάς δουλεύουν υπερωρίες. Επομένως, γίνεται αντιληπτό ότι αυτό δυσχεραίνει τη χαλάρωση, την ηρεμία του μυαλού και κατ’ επέκταση τον ύπνο. Ακολούθως, η έλλειψη ύπνου και η αμυδρή χαλάρωση συμβάλλουν στο άγχος και την κατάθλιψη.

Τύποι Διαταραχών Άγχους

• Γενικευμένη Διαταραχή Άγχους (έντονο, διαβρωτικό άγχος)
• Διαταραχή Πανικού (συμπεριλαμβανομένων των κρίσεων πανικού)
• Συγκεκριμένες Φοβίες (ή ακραίοι φόβοι)
• Κοινωνική Φοβία (ή φόβος κοινωνικών περιστατικών)
• Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή (περιλαμβάνει επίμονες αγχωτικές σκέψεις και καταναγκασμούς για να ανακουφίζουν το στρες)
• Μετατραυματική Διαταραχή Στρες (ένα τραυματικό έναυσμα, ακολουθούμενο με μια επαναληπτική βίωση του συμβάντος, όπως στις εφιαλτικές αναδρομές στο παρελθόν, στη λήθη / αποφυγή στοιχείων που συνδέονται με το γεγονός και της υπερυψωμένης κατάστασης εγρήγορσης)

Άγχος & Ορμόνες

Στις γυναίκες το άγχος είναι ακόμα ένας συνήθης παράγοντας ορμονικών μεταβολών όπως συμβαίνει στις εγκυμονούσες, στις λεχώνες ή σε αυτές με επικείμενη εμμηνόπαυση. Στην πραγματικότητα, πολλές γυναίκες βιώνουν το περισσότερο άγχος στα χρόνια που πλησιάζουν την εμμηνόπαυση, ενώ πολλές από αυτές τις γυναίκες δεν είχαν την εμπειρία του άγχους προηγουμένως!

Στις εγκυμονούσες και τις λεχώνες, το άγχος είναι σύνηθες συναίσθημα. Περίπου το 10% των γυναικών θα βιώσουν διαταραχές πανικού εγκυμοσύνης και λοχείας (με τις σχετικές κρίσεις πανικού). Το 3-5% θα βιώσουν ιδεοψυχαναγκασμούς εγκυμοσύνης ή λοχείας και το 9% θα βιώσουν μετατραυματική διαταραχή στρες λοχείας, συνήθως ως επακόλουθο ενός τραυματικού τοκετού.

Δυστυχώς, λόγω των «μύθων μητρότητας» της κοινωνίας, πολλοί νομίζουν ότι είναι «φυσιολογικό» για τις γυναίκες να είναι αγχωμένες ή να ανησυχούν. Έτσι πολλές μητέρες ζουν με αχρείαστο άγχος που μπορεί να κάνει τη ζωή τους καταθλιπτική. Η αλήθεια είναι ότι το συνεχές άγχος δεν είναι φυσιολογικό και είναι σημαντικό για τις γυναίκες να αναγνωρίσουν τα συμπτώματά τους προκειμένου να δεχθούν περίθαλψη για να ξεπεράσουν το άγχος και να το θεραπεύσουν.

Άγχος, Ορμόνες & Ύπνος

Το άγχος συχνά συνδέεται με την αϋπνία και με άλλα θέματα ύπνου. Πρόκειται για ένα φαύλο κύκλο, εφόσον η απώλεια ύπνου συνεχίζει την κορτιζόλη και την αδρεναλίνη στο σώμα, οι οποίες χειροτερεύουν το άγχος.

Σύμφωνα με το Διεθνές Ίδρυμα Ύπνου (National Sleep Foundation) οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να παρουσιάσουν προβλήματα ύπνου, πρωτίστως λόγω των πολλών ορμονικών μετατροπών που βιώνουν προ-εμμηνορρυσιακά, κατά την εγκυμοσύνη και τη λοχεία και κατά την επικείμενη εμμηνόπαυση. Επίσης, μερικές μέρες ή μια βδομάδα πριν την έναρξη της περιόδου της η γυναίκα μπορεί να ανακαλύψει ότι δεν μπορεί να κοιμηθεί ή, πιο συχνά, να παραμείνει κοιμισμένη.

Είναι ευλογοφανές ότι οι γυναίκες είναι πολύ πιο ευάλωτες σε διαταραχές ύπνου κατά τη διάρκεια μεταβολής ορμονών και κάθε μήνα αυτές οι ορμόνες μεταβάλλονται δύο φορές! Πρώτα, υπάρχει μια μείωση οιστρογόνου γύρω στη 14η ημέρα ή κοντά στην ωορρηξία και μετά η μεγαλύτερη μείωση οιστρογόνου και προγεστερόνης συμβαίνει μερικές μέρες πριν από την έναρξη της περιόδου.

Τι Μπορείτε να Κάνετε για το Άγχος

Δεν χρειάζεται να υποφέρετε ζώντας με το άγχος. Υπάρχουν διαθέσιμες θεραπείες, οι οποίες είναι εξαιρετικά πετυχημένες. Η «χρυσή τομή» για τη θεραπεία του άγχους είναι ένας συνδυασμός φαρμακευτικής αγωγής αγχολυτικών (εάν χρειάζεται) και ψυχοθεραπείας. Η φαρμακευτική αγωγή συντείνει στην επιδιόρθωση της υπερενεργητικής χημείας του εγκεφάλου, ενώ η θεραπεία διδάσκει τεχνικές και δεξιότητες για τον χειρισμό καθημερινών συμπτωμάτων. Έρευνες δείχνουν ότι οποιαδήποτε από αυτές τις θεραπευτικές αγωγές μπορεί να είναι ωφέλιμες.