Η διπολική διαταραχή ανήκει στις διαταραχές διάθεσης. Είναι μία κατάσταση στην οποία το συναίσθημα του ατόμου κινείται εντός μη φυσιολογικού εύρους. Εναλλάσσεται από περιόδους νορμοθυμίας (φυσιολογικής διάθεσης), σε περιόδους μανίας, υπομανίας ή κατάθλιψης. Ανάλογα με τον τύπο (πιο πολλά καταθλιπτικά, μανιακά επεισόδια ή μικτά επεισόδια) η διπολική διαταραχή διαχωρίζεται σε υποκατηγορίες (διπολική διαταραχή τύπου 1, διπολική διαταραχή τύπου 2, και κυκλοθυμική διαταραχή).

Καταθλιπτικό επεισόδιο

Η κατάθλιψη είναι μια διαταραχή, η οποία επηρεάζει αρνητικά τον τρόπο που αισθάνεται, τον τρόπο που σκέφτεται και το πώς συμπεριφέρεται το άτομο. Παρατηρούνται συναισθήματα θλίψης ή / και απώλεια ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που απολάμβαναν κάποτε. Μπορεί να οδηγήσει σε μια ποικιλία συναισθηματικών και σωματικών διαταραχών και μπορεί να μειώσει την ικανότητα του ατόμου να λειτουργεί στην στην καθημερινη του ζωή.

Συμπτώματα κατάθλιψης ή καταθλιπτικού επεισοδίου

• Αίσθημα θλίψης
• Απώλεια ενδιαφέροντος ή ευχαρίστησης σε δραστηριότητες που παλαιότερα ήταν ευχάριστες
• Αλλαγές στην όρεξη – απώλεια ή αύξηση βάρους που δεν σχετίζεται με δίαιτα
• Προβλήματα στον ύπνο (αϋπνία ή ανάγκη για περισσότερο ύπνο).
• Απώλεια ενέργειας ή αυξημένη κόπωση (σωματική και συναισθηματική)
• Αίσθημα αναξιότητας ή ενοχής
• Δυσκολία στην οργάνωση της σκέψης, συγκέντρωσης ή λήψης αποφάσεων
• Σκέψεις θανάτου ή αυτοκτονίας
• Σε σοβαρότερες καταστάσεις μπορεί να υπάρχουν αλλόκοτες σκέψεις ή συμπεριφορές.
• Τα συμπτώματα πρέπει να διαρκούν τουλάχιστον δύο εβδομάδες για τη διάγνωση της κατάθλιψης.

Μανιακό επεισόδιο

Η φάση μανίας της διπολικής διαταραχής περιλαμβάνει ένα ασυνήθιστα υψηλό επίπεδο ενέργειας και δραστηριότητας. Συχνά το άτομο σε αυτή τη φάση μπορεί να βιώνει πολλαπλές “καλπάζουσες” σκέψεις, μειωμένη ανάγκη για ύπνο και δυσκολία στην συγκέντρωση ή να είναι υπερπαρατηρητικοί. Ακόμα και ο ρυθμός της ομιλίας μπορεί να είναι αυξημένος. Επίσης, κατά την διάρκεια των μανιακών επεισοδίων μπορεί να παρατηρηθεί παράτολμη, επιθετική ή συμπεριφορά χωρίς συνοχή, που πρωτύτερα δεν υπήρχε.

Υπομανία

Είναι η κατάσταση υπερλειτουργίας του εγκεφάλου και του οργανισμού που μοιάζει με την μανία αλλά με μικρότερη κλινική αναπαράσταση. Αυτά τα επεισόδια ίσως είναι τα δυσκολότερα στην διάγνωση, αφού το άτομο είναι λειτουργικό και υπερ-παραγωγικό για μεγάλα διαστήματα, χωρις να φτάνει τα επίπεδα έντασης και σοβαρότητας της μανίας.

Μικτά επεισόδια

Πιο σπάνια, υπάρχουν άτομα που εμφανίζουν μικτή συμπτωματολογία. Έτσι, θα μπορούσαν να δείχνουν καταθλιπτικοί ή να έχουν κάποια από τα συμπτώματα της κατάθλιψης, αλλά να εμφανίζουν ταυτόχρονα συμπτωματολογία και συμπεριφορές μανίας, όπως το να έχουν καλπάζουσες σκέψεις ή αλλόκοτες συμπεριφορές (π.χ να ξοδέψουν μεγάλα ποσά σε προϊόντα που δεν θα αγόραζαν συνήθως).

Διάγνωση διπολικής διαταραχής

Είναι σύνηθες για άτομα με διπολική διαταραχή να επισκέπτονται έναν ψυχοθεραπευτή κατά τη διάρκεια ενός καταθλιπτικού επεισοδίου. Αυτό συμβαίνει κυρίως γιατί ένιωθαν αβοήθητοι εκείνη τη στιγμή, ελεγχόμενοι από ένα «δυσάρεστο συναίσθημα».

Αντίθετα, όταν τα άτομα βρίσκονται σε “υπομανιακό” ή “μανιακό” επεισόδιο, δεν έχουν επίγνωση της σοβαρότητας της κατάστασης, καθώς κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, νιώθουν αυξημένη ενέργεια (υπερδιέγερση) και ένα μη ρεαλιστικό αίσθημα λειτουργικότητας.

Προκειμένου κάποιος να διαγνωσθεί με διπολική διαταραχή πρέπει να έχει βιώσει τουλάχιστον ένα επεισόδιο μανίας ή μία περίοδο υπομανιακής συμπεριφοράς, αφού έχει εξεταστεί το ενδεχόμενο του να οφείλεται σε χρήση ναρκωτικών ουσιών (π.χ. κοκαΐνη ή έκσταση κτλ).

Θεραπεία διπολικής διαταραχής

Η θεραπευτική διαδικασία που ακολουθεί βασίζεται στην συμφωνία που θα κάνει ο ψυχοθεραπευτής με τον θεραπευόμενο, ανάλογα με τα συμπτώματα και αφού αυτά αξιολογηθούν σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες.

Συχνά η συνδυαστική θεραπεία (συνδυασμός φαρμακευτικής αγωγής με ψυχοεκπαίδευση/ ψυχοθεραπεία) είναι απαραίτητη, όπως μας δείχνουν οι σχετικές μελέτες σύμφωνα με παγκόσμια βιβλιογραφία.

Έτσι, σε καταθλιπτικά επεισόδια, η χορήγηση αντικαταθλιπτικής αγωγής ή αντίστοιχα σε ένα μανιακό επεισόδιο η χορήγηση αντιψυχωσικών φαρμάκων, ο συνδυασμός ή η επιλογή του ενός από τα δύο, μαζί με έναν σταθεροποιητή διάθεσης είναι επιθυμητή.

Για τα μανιακά επεισόδια τα αντιψυχωσικά φάρμακα είναι πιο αποτελεσματικά από τους σταθεροποιητές της διάθεσης (ή αντιεπιληπτικά). Σε αυτές τις περιπτώσεις, οι σταθεροποιητές διάθεσης μειώνουν τις υποτροπές όταν αυτοί επανέρχονται στην φάση της νορμοθυμίας.

Η θεραπεία μολονότι μπορεί να είναι μακροχρόνια, με την κατάλληλη στήριξη και συνεργασία με τον ψυχοθεραπευτή βοηθάει σημαντικά στη βελτίωση τόσο της λειτουργικότητας, όσο και της συναισθηματικής κατάστασης του ατόμου.

Έλενα Γιάππα, Κλινική Ψυχολόγος