Οι διατροφικές διαταραχές είναι πολύπλοκες διαταραχές που επηρεάζουν τόσο τη σωματική όσο και την ψυχική υγεία και χαρακτηρίζονται τόσο από την υπερβολική ενασχόληση του ατόμου με το βάρος του όσο και την εξωτερική του εμφάνιση, οδηγώντας το σε επικίνδυνες και μη λειτουργικές συμπεριφορές, όπως αυστηρές δίαιτες, υπερβολική γυμναστική ή υπερκατανάλωση τροφής.

Στις διατροφικές διαταραχές παρατηρείται έντονη προκατάληψη και δυσφορία σχετικά με το βάρος και το σχήμα του σώματος. Εάν δεν αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά, οι διατροφικές διαταραχές μπορεί να προκαλέσουν μακροχρόνια προβλήματα και, σε ορισμένες περιπτώσεις, ακόμη και θάνατο. Μπορεί να επηρεάσουν την υγεία, τα συναισθήματα και την ικανότητα του ατόμου να λειτουργεί σε σημαντικούς τομείς της ζωής του.

Οι διατροφικές διαταραχές εμφανίζονται σε πολύ διαφορετικά μεταξύ τους άτομα και μπορούν να αναπτυχθούν σε οποιονδήποτε. Συχνά ξεκινούν κατά τη διάρκεια της εφηβείας και των νεανικών χρόνων, αλλά μπορούν να εμφανιστούν σε οποιαδήποτε ηλικία. Έρευνες έχουν δείξει ότι ορισμένοι παράγοντες μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο ανάπτυξης μιας διαταραχής διατροφής ή να επιδεινώσουν μια ήδη υπάρχουσα διαταραχή. Μερικοί από αυτούς τους παράγοντες είναι:

• Οικογενειακό ιστορικό. Οι διαταραχές διατροφής είναι πιο πιθανό να εμφανιστούν σε άτομα με γονείς ή αδέλφια που έχουν αντιμετωπίσει κάποια διαταραχή διατροφής.
• Άλλα θέματα ψυχικής υγείας. Το τραύμα, η αγχώδης διαταραχή, η κατάθλιψη, η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή και άλλα θέματα ψυχικής υγείας μπορούν να αυξήσουν την πιθανότητα μιας διαταραχής διατροφής.
• Δίαιτες. Η συχνή δίαιτα αποτελεί παράγοντα κινδύνου για διαταραχή διατροφής, ιδιαίτερα όταν το βάρος αυξομειώνεται συνεχώς με το ξεκίνημα και τη διακοπή νέων διαιτών. Η απώλεια βάρους συχνά αντιμετωπίζεται με θετική ενίσχυση (π.χ. «Έχασες βάρος; Πόσο όμορφος έχεις γίνει! Σου πάει!»). Η ανάγκη για επιβεβαίωση και καλά σχόλια μπορεί να σε οδηγήσει σε πιο σοβαρές δίαιτες, οι οποίες μπορεί να οδηγήσουν σε κάποια διαταραχή διατροφής.
• Ιστορικό εκφοβισμού λόγω βάρους. Άτομα που έχουν δεχτεί πειράγματα, παρενόχληση ή εκφοβισμό για το βάρος τους είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν προβλήματα με την διατροφή τους.
• Ηλικία. Παρόλο που μπορούν να εμφανιστούν σε οποιαδήποτε ηλικία, οι διαταραχές διατροφής είναι πιο συνηθισμένες κατά τη διάρκεια της εφηβείας και σε άτομα ηλικιών μεταξύ 20-30.
• Μεταβατικές περίοδοι ζωής. Ορισμένες αλλαγές και γεγονότα στη ζωή μπορούν να προκαλέσουν συναισθηματική δυσφορία και άγχος, τα οποία μπορούν να κάνουν κάποιον πιο ευάλωτο στις διαταραχές διατροφής. Αυτό μπορεί να εφαρμοστεί ιδιαίτερα εάν κάποιος έχει έρθει αντιμέτωπος με μια διαταραχή διατροφής στο παρελθόν. Αυτές οι περίοδοι μετάβασης μπορεί να περιλαμβάνουν τη μετακόμιση, την αλλαγή εργασίας, τη κακοποίηση, το τέλος μιας σχέσης ή τον θάνατο ενός αγαπημένου προσώπου.
• Χόμπυ και δραστηριότητες. Εάν είστε μέλος ομάδων αθλητισμού ή καλλιτεχνικών ομάδων, κινδυνεύετε περισσότερο. Το ίδιο ισχύει και για τα μέλη κάθε κοινότητας που είναι καθοδηγούμενη από την εμφάνιση ως σύμβολο κοινωνικού κύρους, συμπεριλαμβανομένων αθλητών, ηθοποιών, χορευτών, μοντέλων και προσωπικοτήτων της τηλεόρασης. Οι προπονητές, οι γονείς και οι επαγγελματίες σε αυτούς τους τομείς μπορεί ακούσια να συμβάλλουν στις διαταραχές διατροφής ενθαρρύνοντας την απώλεια βάρους.
• Μοναξιά. Η μοναξιά και η απομόνωση είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά της νευρικής ανορεξίας και της διαταραχής επεισοδιακής υπερφαγίας. Πολλοί με τις διαταραχές αναφέρουν ότι έχουν λιγότερους φίλους και κοινωνικές δραστηριότητες, καθώς και λιγότερη κοινωνική υποστήριξη.
• Κοινωνικό στίγμα βάρους. Το στίγμα βάρους είναι η διάκριση ή η στερεότυπη αντιμετώπιση βάσει του βάρους ενός ατόμου, κάτι καταστροφικό και δυστυχώς, άκρως διαδεδομένο στην κοινωνία μας. Το μήνυμα ότι το «λεπτότερο είναι καλύτερο» είναι παντού και ερευνητές έχουν βρει ότι η έκθεση σε αυτό μπορεί να αυξήσει τη δυσαρέσκεια του σώματος, η οποία μπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη διαταραχών διατροφής.
• Κοινωνικά Μέσα και Χρήση Διαδικτύου. Υπάρχει συνεχώς αύξηση ενδείξεων που υποδηλώνουν ότι η έντονη χρήση κοινωνικών μέσων, οι οποίες συχνά προωθούν «ιδανικές» εικόνες σώματος, μπορεί να επιδεινώσει τη δυσαρέσκεια ενός ατόμου με το σώμα του και να συμβάλει στην ανάπτυξη διαταραχών διατροφής. Η σύγκριση και η έκθεση σε μια συνεχή ροή περιεχομένου επικεντρωμένου στο «τέλειο» σώμα μπορεί να εντείνει τα συναισθήματα ανεπάρκειας και δυσφορίας καθώς και να προωθήσει μη υγιής και επικίνδυνες συμπεριφορές διατροφής.
• Χαρακτηριστικά Προσωπικότητας. Ορισμένα χαρακτηριστικά προσωπικότητας έχουν συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης διαταραχών διατροφής. Χαρακτηριστικά όπως ο τελειομανία, ο νευρωτισμός και η παρορμητικότητα μπορούν να προδιαθέσουν τα άτομα σε αυτές τις διαταραχές. Άτομα που είναι πολύ τελειομανή ή έχουν έντονο φόβο αποτυχίας είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν διαταραχές διατροφής, καθώς μπορεί να βλέπουν το βάρος ή το σχήμα του σώματός τους ως κάτι που μπορούν να χρησιμοποιήσουν για να επιτύχουν την «τελειότητα».

Τζούλη Μιχαήλ, Φοιτήτρια Ψυχολογίας